Zasada spalonego to jedna z najbardziej fundamentalnych, a jednocześnie często budzących pytania reguł w piłce nożnej. Jest absolutnie kluczowa dla dynamiki gry i ma za zadanie zapobiegać nieuczciwej przewadze atakujących. Zrozumienie, czym jest spalony i kiedy jest odgwizdywany, to podstawa dla każdego fana i zawodnika.
Co to jest spalony? Definicja i podstawowe zasady
Spalony to sytuacja, która ma na celu zapobieganie nieuczciwej przewadze zawodników ofensywnych, którzy mogliby czaić się pod samą bramką rywala w oczekiwaniu na podanie. Bez tej zasady gra stałaby się nużąca i przewidywalna.
Spalony ma miejsce, gdy zawodnik drużyny atakującej znajduje się bliżej linii bramkowej przeciwnika niż zarówno piłka, jak i przedostatni zawodnik drużyny przeciwnej (zazwyczaj obrońca, choć może to być także bramkarz).
Samo zajęcie pozycji spalonej to jeszcze nie przewinienie. Staje się nim dopiero, gdy zawodnik aktywnie uczestniczy w akcji.
Kiedy zawodnik znajduje się na pozycji spalonej?
Pozycja spalona jest oceniana na podstawie położenia zawodnika względem piłki i przedostatniego gracza drużyny przeciwnej. Są jednak pewne kluczowe kryteria, które muszą zostać spełnione.
Kryteria oceny pozycji
- Przedostatni zawodnik: Kluczowa jest pozycja drugiego w linii obrony zawodnika drużyny broniącej. Najczęściej jest to obrońca, ale może nim być również bramkarz, jeśli znajduje się przed nimi.
- Linia środkowa boiska: Nie ma mowy o spalonym, jeśli zawodnik znajduje się na własnej połowie boiska. Zasada spalonego obowiązuje wyłącznie na połowie rywala.
Moment oceny spalonego: klucz do zrozumienia
Kluczowy dla oceny spalonego jest precyzyjny moment zagrania piłki. To właśnie w tej chwili sędzia lub asystent oceniają pozycję zawodnika.
Spalony oceniany jest dokładnie w momencie zagrania piłki przez kolegę z drużyny. Nie ma znaczenia, gdzie zawodnik znajduje się, gdy piłka do niego dotrze. Liczy się wyłącznie jego pozycja w chwili podania.
Aktywny udział w grze: warunek przewinienia
Samo zajęcie pozycji spalonej to jeszcze nie przewinienie. Aby sędzia odgwizdał spalonego, zawodnik znajdujący się na pozycji spalonej musi aktywnie uczestniczyć w akcji. Istnieją trzy kluczowe sytuacje, w których dochodzi do przewinienia:
- Bezpośredni udział w grze: Gracz dotyka lub zagrywa piłkę.
- Przeszkadzanie przeciwnikowi: Gracz wpływa na możliwość zagrania piłki przez rywala (np. zasłania widok bramkarzowi, utrudnia ruch obrońcy).
- Zyskiwanie przewagi z zajmowanej pozycji: Gracz uzyskuje korzyść z faktu bycia na pozycji spalonej, np. dotyka piłki, która odbiła się od słupka, poprzeczki lub rywala.
Wyjątki: kiedy nie ma spalonego?
W pewnych sytuacjach zasada spalonego po prostu nie obowiązuje, niezależnie od pozycji zawodnika. Chodzi o zagrania, które z założenia nie mają na celu stworzenia nieuczciwej przewagi.
- Rzut od bramki (popularna „piątka”).
- Rzut z autu.
- Rzut rożny.
- Znajdowanie się na własnej połowie boiska.
W tych przypadkach, nawet jeśli zawodnik odbierający piłkę znajduje się za linią obrony rywala, spalony nie zostanie odgwizdany.
Konsekwencje spalonego: rzut wolny pośredni
Gdy sędzia odgwiżdże spalonego, akcja zostaje natychmiast przerwana. Konsekwencją jest przyznanie rzutu wolnego pośredniego drużynie przeciwnej. Rzut ten wykonuje się z miejsca, w którym zawodnik popełnił przewinienie.
Rzut wolny pośredni oznacza, że z takiego zagrania nie można bezpośrednio strzelić bramki. Piłka musi zostać dotknięta przez drugiego zawodnika (z obu drużyn), zanim wpadnie do siatki.
VAR a spalony: technologia w służbie precyzji
W ostatnich latach system VAR (Video Assistant Referee) rewolucyjnie wpłynął na precyzję decyzji o spalonym. Dzięki niemu sędziowie mogą weryfikować „milimetrowe” sytuacje, korzystając z powtórek i precyzyjnych linii spalonego.
VAR pomaga minimalizować ludzkie błędy, choć decyzje dotyczące spalonego nadal bywają źródłem gorących dyskusji, szczególnie w kontekście interpretacji „aktywnego udziału w grze”.
Ewolucja zasady spalonego: od początków do dziś
Zasada spalonego ewoluowała na przestrzeni lat. Początkowo, w XIX wieku, wymagała obecności aż trzech zawodników między atakującym a bramką. Z czasem zmieniono ją na obecną zasadę dwóch zawodników (bramkarz + jeden obrońca lub dwóch obrońców). Celem było zwiększenie dynamiki i liczby bramek w meczach. Te zmiany miały kolosalny wpływ na taktykę i strategię drużyn.
FAQ
Czy sama pozycja spalona jest przewinieniem?
Nie, samo zajęcie pozycji spalonej nie jest przewinieniem. Staje się nim dopiero wtedy, gdy zawodnik aktywnie uczestniczy w akcji, przeszkadza przeciwnikowi lub zyskuje przewagę dzięki zajmowanej pozycji.
Kiedy dokładnie sędzia ocenia spalonego?
Sędzia ocenia spalonego w dokładnym momencie zagrania piłki przez kolegę z drużyny. Ruch zawodnika po tym momencie nie ma już żadnego wpływu na decyzję.
W jakich sytuacjach nie ma spalonego, mimo że zawodnik jest za linią obrony?
Nie ma spalonego, jeśli zawodnik otrzymuje piłkę bezpośrednio po rzucie od bramki, rzucie z autu lub rzucie rożnym. Spalonego nie ma również, gdy zawodnik znajduje się na własnej połowie boiska.
Jak VAR wpływa na decyzje o spalonym?
VAR (Video Assistant Referee) odgrywa kluczową rolę w weryfikacji decyzji o spalonym, szczególnie w przypadku wątpliwych, „milimetrowych” sytuacji. Dzięki technologii sędziowie mogą precyzyjniej ocenić pozycję zawodników w momencie podania piłki.
