Polski system rozgrywek piłkarskich to fascynująca struktura składająca się z dziewięciu lig. Trzy z nich mają status w pełni profesjonalny, natomiast pozostałe sześć skupia piłkarzy amatorskich. Taka hierarchia zapewnia jasną ścieżkę rozwoju dla klubów i zawodników.
Zarządzanie rozgrywkami: rola PZPN i WZPN
Zarządzanie ligami piłkarskimi w Polsce ma rozproszony charakter. Polski Związek Piłki Nożnej (PZPN), choć formalnie nadzoruje cały system, bezpośrednio odpowiada za trzy najwyższe ligi. Sześć niższych szczebli zarządzają natomiast Wojewódzkie Związki Piłki Nożnej (WZPN). Każdy WZPN ustala własne, regionalne zasady rozgrywek.
Hierarchia lig piłkarskich w Polsce
Polskie ligi piłkarskie tworzą złożoną piramidę, rozciągającą się od szczytu profesjonalizmu aż po lokalne rozgrywki amatorskie. Przyjrzyjmy się ich kolejności i charakterystyce.
Ekstraklasa: Najwyższy poziom
Ekstraklasa to absolutny szczyt polskiego futbolu. Od sezonu 2021/2022 w każdym sezonie rywalizuje tu 18 drużyn. Mistrz Polski staje do walki o Ligę Mistrzów UEFA, a pozostałe zespoły z podium walczą o udział w Lidze Konferencji Europy. Wszystkie mecze Ekstraklasy transmitują ogólnopolskie stacje telewizyjne.
I liga: Przedsionek elity
I liga to drugi szczebel rozgrywek, nad którym pieczę sprawuje PZPN. W rozgrywkach bierze udział 18 zespołów. Dwie najlepsze drużyny awansują bezpośrednio do Ekstraklasy. Dodatkowo, jedna drużyna awansuje po barażach, w których biorą udział zespoły z miejsc 3-6. Ostatnia drużyna w tabeli automatycznie spada do niższej ligi.
II liga: Krajowy szczebel
II liga to pierwszy z trzech szczebli nadzorowanych bezpośrednio przez PZPN. Rywalizuje w niej 19 zespołów z całej Polski. Mistrz i wicemistrz II ligi awansują bezpośrednio do I ligi. Drużyny z miejsc 3-6 rywalizują w barażach o jedno dodatkowe miejsce w I lidze. Trzy ostatnie kluby w tabeli spadają do III ligi. Mecze transmitują media regionalne.
III liga: Półprofesjonalne rozgrywki regionalne
III liga często nazywana jest półprofesjonalną – część zawodników utrzymuje się już wyłącznie z gry w piłkę. Podzielono ją na 4 grupy, w których rywalizują łącznie 83 drużyny. Zasady awansów i spadków mogą się różnić w zależności od grupy.
- Grupa 1 (północno-wschodnia): 22 drużyny z województw mazowieckiego, łódzkiego, podlaskiego, warmińsko-mazurskiego. Tylko zwycięzca awansuje do II ligi. Miejsca 16-22 skutkują spadkiem. Zespoły na miejscach 13-15 są zagrożone spadkiem.
- Grupa 2 (północno-zachodnia): 22 drużyny z województw zachodniopomorskiego, kujawsko-pomorskiego, pomorskiego, wielkopolskiego. Zasady awansów i spadków są identyczne jak w Grupie 1.
- Grupa 3 (południowo-zachodnia): 19 zespołów z województw opolskiego, śląskiego, lubuskiego, dolnośląskiego. Awans do II ligi zdobywa zwycięzca tabeli. Pewny spadek czeka ekipy z miejsc 16-22.
- Grupa 4 (południowo-wschodnia): 21 zespołów z województw małopolskiego, świętokrzyskiego, lubelskiego. Zasady rozgrywek są takie same jak w Grupie 3.
IV liga: Na styku amatorstwa i profesjonalizmu
IV liga to prawdziwy pomost między amatorską a zawodową piłką nożną. To właśnie na tym szczeblu wielu zawodników zaczyna zarabiać na swojej pasji. W IV lidze znajdziemy aż 22 grupy, zrzeszające łącznie 396 drużyn. Najwięcej grup (3) ma województwo mazowieckie, po 2 grupy znajdziemy w województwach śląskim, lubelskim i małopolskim. Zasady rozgrywek są zbliżone do tych obowiązujących w niższych ligach.
V liga (liga okręgowa): Szósty szczebel
V liga, znana również jako liga okręgowa, to szósty, niezwykle ważny poziom rozgrywek w Polsce. Zwycięzca ligi awansuje do IV ligi, natomiast najsłabsze zespoły spadają do niższej A klasy. Nadzór nad okręgówką sprawują Okręgowe Związki Piłki Nożnej (OZPN). Liga, podzielona na 63 grupy, zrzesza setki klubów.
A klasa: Lokalne rozgrywki
A klasa to siódma liga w hierarchii polskich rozgrywek – prawdziwy symbol lokalnego futbolu. Nierzadko spotkasz tu zawodników, którzy kiedyś błyszczeli w wyższych ligach. W Polsce funkcjonuje aż 130 grup A klasy. Dwie najlepsze drużyny awansują do ligi okręgowej, natomiast najsłabsze kluby spadają do klasy B.
B klasa: Najpopularniejsza liga amatorska
B klasa to najpopularniejszy poziom amatorskiej piłki nożnej, obecny w 15 województwach (z wyjątkiem Podlasia). Rozgrywki organizują lokalne OZPN-y. Dwie najlepsze drużyny awansują do A klasy, a dwa ostatnie miejsca skutkują spadkiem do klasy C (jeśli ta liga funkcjonuje w danym regionie). To właśnie na tym szczeblu znajdziemy rekordowe 151 grup.
C klasa: Podstawa amatorskiego futbolu
C klasa to najniższa liga w polskiej hierarchii piłkarskiej, o najbardziej amatorskim charakterze, gdzie liczy się przede wszystkim pasja. Nie funkcjonuje we wszystkich regionach Polski – znajdziesz ją w województwach śląskim, dolnośląskim i małopolskim. Z tego poziomu nie ma możliwości spadku. Dwie najlepsze drużyny awansują do klasy B.
FAQ – Najczęściej zadawane pytania
Poniżej znajdziesz odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące polskiego systemu ligowego piłki nożnej – rozwiejemy Twoje wątpliwości!
Ile poziomów ma polski system ligowy piłki nożnej?
Polski system ligowy liczy dziewięć poziomów, od Ekstraklasy po C klasę.
Kto zarządza i nadzoruje rozgrywki ligowe w Polsce?
Polski Związek Piłki Nożnej (PZPN) nadzoruje trzy najwyższe ligi, natomiast niższymi sześcioma szczeblami zarządzają Wojewódzkie Związki Piłki Nożnej (WZPN).
Jak działają zasady awansów i spadków w polskich ligach?
Zasady awansów i spadków są zróżnicowane i zależą od konkretnej ligi. Zasadniczo, najlepsze drużyny awansują do wyższej ligi, a te najsłabsze – spadają. W niektórych ligach, takich jak II i I liga, awans jest możliwy również poprzez emocjonujące baraże.
