Spalony to jedna z kluczowych zasad w piłce nożnej, która często intryguje i wywołuje dyskusje. Jej celem jest zachowanie dynamiki gry i zapobieganie nieuczciwej przewadze atakujących. Zrozumienie tej reguły jest niezbędne dla każdego kibica i zawodnika.
Spis treści
Co to jest spalony? Podstawowa definicja
Zasada spalonego ma na celu uniemożliwienie napastnikom czekania pod bramką rywala na podanie, co dałoby im niesłuszną przewagę. Bez niej gra byłaby zdecydowanie mniej płynna i ekscytująca.
Zawodnik jest na pozycji spalonej, gdy znajduje się bliżej linii bramkowej przeciwnika niż zarówno piłka, jak i przedostatni zawodnik drużyny przeciwnej. Zasada ta obowiązuje wyłącznie na połowie boiska przeciwnika.
Kiedy zawodnik jest na pozycji spalonej?
Pozycja spalona to nic innego, jak znalezienie się w niedozwolonym miejscu na boisku. Z mojego doświadczenia: prawidłowa ocena tej zasady bywa jednym z najtrudniejszych zadań dla sędziów, zwłaszcza w dynamicznej akcji. Aby ją ocenić, trzeba wziąć pod uwagę kilka kluczowych kryteriów:
- Pozycja względem linii bramkowej: Zawodnik musi być bliżej linii bramkowej przeciwnika niż piłka.
- Pozycja względem przedostatniego obrońcy: Musi być bliżej linii bramkowej przeciwnika niż przedostatni zawodnik drużyny przeciwnej (zazwyczaj obrońca, choć może to być też bramkarz).
- Własna połowa boiska: Obowiązuje tylko na połowie boiska przeciwnika – na własnej połowie nigdy nie możesz być na spalonym!
Moment oceny spalonego
Pozycja spalona jest oceniana w momencie zagrania (podania lub dotknięcia) piłki przez kolegę z drużyny. Decydujące jest położenie zawodnika w chwili podania, a nie wtedy, gdy piłka do niego dotrze.
Kiedy zawodnik nie jest na pozycji spalonej?
Zawodnik nie jest na pozycji spalonej, nawet jeśli na pierwszy rzut oka wydaje się być za linią obrony, gdy:
- Znajduje się na własnej połowie boiska.
- Jest na tej samej linii co przedostatni obrońca.
- Jest na tej samej linii co piłka.
Spalony aktywny, czyli prawdziwe przewinienie
Samo znalezienie się na pozycji spalonej to jeszcze nie koniec świata! Przewinieniem staje się dopiero wtedy, gdy zawodnik aktywnie uczestniczy w grze. Aktywne uczestnictwo w grze ma miejsce w trzech kluczowych sytuacjach:
- Ingerencja w grę: Zawodnik dotyka piłki lub ją zagrywa.
- Ingerencja w przeciwnika: Zawodnik wpływa na możliwość zagrania piłki przez rywala – na przykład zasłania bramkarzowi widok lub utrudnia ruch obrońcy.
- Zyskiwanie korzyści: Zawodnik odzyskuje piłkę odbitą od słupka, poprzeczki lub rywala, będąc na pozycji spalonej.
Wyjątki od zasady spalonego
Zasada spalonego nie obowiązuje w wybranych sytuacjach, niezależnie od pozycji na boisku. Dotyczy to zagrań, które z natury nie mają na celu stworzenia nieuczciwej przewagi:
- Rzut od bramki
- Rzut z autu (tzw. wrzut z boku)
- Rzut rożny
Konsekwencje i cel reguły spalonego
Gdy sędzia odgwiżdże spalonego, akcja zostaje natychmiast przerwana. Drużyna przeciwna otrzymuje pośredni rzut wolny. Rzut wykonuje się z miejsca, w którym doszło do przewinienia.
Filozofia reguły
Głównym celem reguły spalonego jest uniemożliwienie napastnikom „czatowania” pod bramką przeciwnika w oczekiwaniu na długie podanie (popularnie zwane „cherry-picking”). To sprawia, że gra staje się bardziej płynna, wymusza na drużynach doskonałą organizację w ataku i obronie, a także istotnie kształtuje taktykę rozgrywania akcji.
Rola sędziów i technologii VAR
Sędziowie asystenci (liniowi) to pierwsi, którzy muszą wypatrzeć spalonego. W dynamicznej grze podjęcie tej decyzji bywa niezwykle trudne, wymagając doskonałego wyczucia momentu i maksymalnej precyzji.
Wsparcie systemu VAR
System VAR (Video Assistant Referee) w ostatnich latach rewolucjonizuje precyzję decyzji o spalonym. Dzięki powtórkom i precyzyjnym liniom, sędziowie weryfikują nawet „milimetrowe” sytuacje, minimalizując błędy sędziowskie. Mimo to, interpretacja „aktywnego udziału w grze” wciąż wywołuje gorące dyskusje.
Ewolucja zasady spalonego
Zasada spalonego od swoich początków przeszła fascynującą ewolucję. Początkowo, aby nie być na spalonym, wymagano trzech zawodników między atakującym a bramką. W 1925 roku zmieniono ją na zasadę dwóch zawodników (czyli bramkarz plus jeden obrońca, lub dwóch obrońców). Te zmiany miały jeden główny cel: zwiększyć dynamikę gry i liczbę bramek, co znacząco wpłynęło na rozwój taktyki piłki nożnej.
FAQ
Przygotowaliśmy odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania, aby rozwiać wszelkie Twoje wątpliwości dotyczące zasady spalonego.
Czym różni się pozycja spalona od przewinienia spalonego?
Pozycja spalona to po prostu znalezienie się w niedozwolonym miejscu na boisku. Przewinienie spalonego ma miejsce, gdy zawodnik na pozycji spalonej aktywnie uczestniczy w grze – ingerując w nią, w przeciwnika lub zyskując korzyść.
W którym momencie oceniana jest pozycja spalona?
Pozycja spalona jest oceniana w ściśle określonym momencie: gdy piłka jest zagrywana (podawana lub dotykana) przez kolegę z drużyny. Nie liczy się moment jej przyjęcia przez zawodnika, lecz moment podania.
Czy po rzucie z autu lub rożnym można być na spalonym?
Nie, zasada spalonego nie ma zastosowania bezpośrednio po rzucie z autu, rzucie rożnym ani po rzucie od bramki.
Jaka jest kara za odgwizdanie spalonego?
Za naruszenie zasady spalonego sędzia przyznaje pośredni rzut wolny dla drużyny przeciwnej. Wykonuje się go z miejsca, w którym doszło do przewinienia.
